De verleiding is groot

De eetomgeving wordt door wetenschappers en gezondheidsinstanties gezien als één van de belangrijkste oorzaken van de huidige obesitasproblematiek (Poelman, 2016). In 2021 had 15,9% van de 12- tot 16-jarigen overgewicht en 2,9% had ernstig overgewicht. 35,1% van de middelbare scholieren vindt zichzelf te dik (Cijfers over overgewicht, 2023). Dit zijn hoge cijfers, waardoor we ons kunnen afvragen of de eetomgeving inderdaad invloed heeft op middelbare scholieren.

Gezonde eetkeuze

De eetomgeving is de beschikbaarheid, toegankelijkheid en promotie van eet- en drinkproducten in de nabijheid. Een gezond aanbod kan een gezonde eetkeuze gemakkelijker maken (JOGG, 2022). De meeste scholen hebben hun eigen gezonde voedselaanbod tegenwoordig goed op orde en zien vervolgens de leerlingen bij omliggende eetgelegenheden en supermarkten ongezond eten kopen (Wageningen University & Research, z.d.). In tien jaar tijd is het aantal fastfoodlocaties binnen vijf minuten lopen van school met 40% gestegen. Het aantal supermarkten in de omgeving van scholen nam ook met 26% toe (Pointer, 2022). Er is een overvloed van ongezond voedselaanbod. Daardoor is iemand sneller geneigd te veel en ongezond te eten. In een gezonde eetomgeving zijn weinig ongezonde verleidingen en is de keuze voor gezond eten juist de makkelijkste keuze, maar hoe ervaren de scholieren dit zelf?

Het is belangrijk dat scholieren zich bewust worden van hun eetomgeving 

Regio-Rotterdam

Voor het beantwoorden van deze vraag is onderzoek gedaan onder de populatie van middelbare scholieren in Regio-Rotterdam. Regio-Rotterdam kent honderd middelbare scholen die relatief verspreid liggen over de regio. Rotterdam wordt gekenmerkt door grote sociaaleconomische verschillen (Erdem, 2011) en armere buurten. In deze buurten is het ongezond voedselaanbod nog groter. Daarnaast staat Rotterdam in de top drie steden met het grootste aantal bewoners met een niet-westerse migratieachtergrond. Aangezien jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond een verhoogde kans hebben op overgewicht (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2019), is dit een interessant aspect om mee te nemen in het onderzoek. 

Voor het onderzoek is een enquête verspreid onder alle middelbare scholieren. Vier vragen leverden een opvallend resultaat op. (zie ook kader.)

Wel of geen ongezonde eetomgeving?

In de enquête is gevraagd naar wat middelbare scholieren kopen bij de supermarkt of een andere eetgelegenheid. De meeste scholieren antwoordden met producten die niet in de Schijf van Vijf staan. Slechts 4 van de 93 scholieren gaven aan dat ze fruit en/of groente kopen. Terwijl op volgende vraag 40 scholieren antwoordden dat ze wel iets uit de Schijf van Vijf kopen. Het ging vooral om fruit, groente en bruinbrood.

Van de 93 scholieren vinden 63 scholieren dat ze in een gezonde eetomgeving wonen. Het merendeel geeft aan dat het lukt om gezond eten te kopen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat meer dan de helft van de scholieren een gezonde eetomgeving ervaren. Ze ervaren geen overvloedig aanbod van ongezond voedsel en kunnen gemakkelijk kiezen voor gezond eten. 
Voor de scholieren die vinden dat ze niet in een gezonde eetomgeving wonen (27 scholieren) en de scholieren die graag gezonder eten willen kopen, maar het lukt niet (38 scholieren), zijn de hoge kosten van gezond eten de doorslaggevende factor voor het kopen van ongezond eten. Ze geven aan bij de vraag wat zou helpen om gezonder eten te kopen, dat de prijs verlagen het meeste helpt. 

Het verlagen van prijzen in supermarkten is voor een diëtist niet mogelijk. Maar waar kan de diëtist wel meehelpen, zodat de scholieren bewust zijn van hun eetomgeving en gezondere keuzes gaan maken.
Het is belangrijk dat de scholieren bewust worden van hun eetomgeving. Ze vinden hun eetomgeving gezond, maar zoals iemand aangaf worden ze wel verleid tot het kopen van ongezond eten. Scholieren geven ook aan geen inspiratie en/of motivatie te hebben voor het meenemen van gezond eten naar school. Een diëtist kan een scholier hierbij helpen. Ze kunnen recept ideeën, tips of trucjes gebruiken, zodat een scholier gemakkelijker gezond eten meeneemt.

(© Pexels)

Referenties en bronnen:

Centraal Bureau voor de Statistiek. (2019, 10 april). Kwart 18- tot 25- jarigen te zwaar. Geraadpleegd op 20 mei 2023, van https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/15/kwart-18-tot-25-jarigen-te-zwaar

Cijfers over overgewicht. (2023, 7 april). Nederlands Jeugdinstituut. Geraadpleegd op 23 mei 2023, van https://www.nji.nl/cijfers/overgewicht

Erdem, Ö. (2011). Sociaaleconomische gezondheidsverschillen in de regio Rotterdam-Rijnmond. In GGD Rotterdam-Rijnmond. GGD Rotterdam-Rijnmond. Geraadpleegd op 21 mei 2023, van https://gezondheidinkaart.nl/documents/Bevolking,-opleidingsniveau,-SES
JOGG. (2022). Raamwerk Eetomgeving vo- en mbo-scholen. In Voedingscentrum. JOGG. Geraadpleegd op 23 mei 2023, van https://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/voedingscentrum/Documents/Professionals/Eetomgeving/Raamwerk%20Eetomgeving%20Scholen%20februari%202022.pdf

Poelman, M. (2016). De stad als verleidelijke voedselomgeving. Agora Magazine, 3, 11. https://doi.org/10.21825/agora.v32i3.4755

Pointer. (2022, 15 juni). Fastfood rondom scholen neemt sterk toe. Bekijk hier de eetomgeving van alle middelbare scholen. KRO-NCRV. Geraadpleegd op 24 mei 2023, van https://pointer.kro-ncrv.nl/fastfood-rondom-scholen-neemt-sterk-toe

Wageningen University & Research. (z.d.). Gezondere eetomgeving in en rondom scholen. Geraadpleegd op 21 mei 2023, van https://www.wur.nl/nl/onderzoek-resultaten/onderzoeksinstituten/economic-research/show-wecr/gezondere-eetomgeving-in-en-rondom-scholen.htm