We eten te veel zout

Tien jaar geleden kregen 987 mensen een nieuwe nier. Uit cijfers van de NTS blijkt dat er in 2024 1.129 niertransplantaties plaatsvonden. Nierschade is een groeiend probleem in Nederland, zegt Annemiek Dorgelo van de Nierstichting. Momenteel lijden 1,8 miljoen Nederlanders aan chronische nierschade. Daar komen jaarlijks duizenden gevallen bij. Zout is niet de enige boosdoener. Naast de vergrijzing leiden ongezond eten en overgewicht steeds vaker tot aandoeningen zoals diabetes en hart- en vaatziekten, die vaak nierproblemen veroorzaken.

Nierschade door te veel zout

 Een van de oorzaken is een ongezonde leefstijl, en specifieker het eten van te veel zout. "Minder zout eten helpt je nieren gezond te houden en schade te voorkomen. Je mag maximaal 6 gram zout per dag binnenkrijgen om gezond te blijven", zegt Dorgelo. Dit komt neer op ongeveer drie halve theelepels, terwijl we in werkelijkheid drie volle theelepels eten. Het RIVM berekende dat in tien jaar tijd 150.000 gevallen van nierschade en 250 gevallen van nierfalen, waarbij dialyse of transplantatie nodig is, voorkomen kunnen worden als iedereen zich aan de zoutlimiet houdt.

Preventie: minder zout eten

"Tientallen jaren geleden zijn we al begonnen met veel meer zout te eten, mogelijk zien we daar nu de gevolgen van", zegt diëtist Esther van Etten. De Nierstichting raadt daarom aan om verse producten te eten en niet onnodig zout toe te voegen. Dorgelo: "Ongeveer 85 procent van het zout komt vooral uit de pakjes die we eten; veel zout komt dus niet direct uit het zoutvaatje." Van Etten is het hiermee eens. "In bijvoorbeeld brood en kaas zit al veel zout. Als je daar bewerkte producten aan toevoegt, overschrijd je snel de aanbevolen limiet."

Zout en smaak

"Wat je proeft, wordt sterker door zout", legt Denise Kortlever, foodtrendwatcher en kookboekenauteur, uit. "Daarom is zout een veelgebruikte smaakmaker, niet alleen in pure vorm, maar ook in tal van bewerkte producten zoals vleeswaren en brood."
Daarnaast wennen we snel aan het eten van zout. Je hebt steeds meer nodig om hetzelfde smaakeffect te ervaren. "Als mensen een tijdje thuis minder zout gebruiken, merken ze pas tijdens het uit eten gaan hoeveel zout er meestal in het eten zit."

Zout vervangen

Volgens Anne Lutgerink van het Voedingscentrum is het mogelijk om zout te vervangen. "Gebruik minder smaakmakers zoals bouillonblokjes, daar zit veel zout in." Ze adviseert consumenten daarom om kruiden en specerijen te gebruiken. Selderij heeft bijvoorbeeld een zoute smaak. "Mensen denken vaak dat eten zonder zout niet lekker is, maar het is vooral een kwestie van wennen."

Kortlever sluit zich hierbij aan. Ze raadt zeewier en zwarte knoflook aan als goede vervangers, die een andere vorm van hartigheid bieden. Specerijen uit de supermarkt zijn niet per se slecht, maar sommige bevatten ook veel zout. "Maak je zelf kruidenmengsels, dan zit je sowieso goed."

Experts adviseren ook om pakjes en bewerkte producten te vermijden. "Eet vooral verse producten en laat het zoutvaatje staan", klinkt het advies van de Nierstichting. Slechts 20 procent van het zout dat we eten, voegen we zelf toe tijdens het koken. Lutgerink adviseert eveneens om supermarktetiketten goed te lezen en te letten op producten met veel zout. De app Eetmeter van het Voedingscentrum is ook een handig hulpmiddel om bij te houden wat je eet en hoeveel zout je binnenkrijgt.