Vuil van groenten en fruit kun je onder de kraan wegspoelen
NIEUWS | Het is verstandig om groenten en fruit vooraf af te spoelen. Maar is dit voldoende? Een Amerikaanse studie en sociale media-filmpjes beweren dat je pesticides beter kunt verwijderen met baking soda. RTL Nieuws vroeg aan het Voedingscentrum en professor Pieter Spanoghe of dit waar is. Volgens hen ligt het aan het soort bestrijdingsmiddel.
Van alle groenten en fruit scoren citrusfruit, aardbeien, kropsla en paprika volgens de ‘Pesticiden Eetwijzer’ van PAN-NL het slechtst qua pesticiden. Een te hoge inname van (een mix van) pesticiden kan volgens wetenschappelijk onderzoek serieuze gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Kan de consument hier niet zelf iets aan doen? Op sociale media verschijnen regelmatig filmpjes die ‘de oplossing’ bieden.
Baking soda als pesticide bestrijder?
Zo ook de ‘tip’ om groenten en fruit te wassen met baking soda, ook wel reinigingszout, om pesticiden en bacteriën te verwijderen. Dit zegt Tomas Breemen van het Instagramaccount @handigetips_ bijvoorbeeld. Het filmpje is 2,2 miljoen keer bekeken. Zeker als je ziet hoe vies het water is dat overblijft nadat hij het fruit in baking soda heeft laten weken, lijkt het niet ongeloofwaardig. Het Engelstalige account @wholeyum is bijna even stellig, met de bewering dat 96 procent van de pesticiden verwijder je van fruit door het te laten weken in baking soda. Ook vertelt Google - via AI-overzicht - dat 1 theelepel baking soda per 1,5 liter water genoeg is.
Stromend water verwijdert al veel
Maar is dit ook echt bewezen effectief? RTL Nieuws vroeg het professor Pieter Spanoghe, hoofd van de afdeling Chemische gewasbescherming aan de Universiteit Gent, en Maartje Boot van het Voedingscentrum.
Het verkleurde water in het filmpje is vooral gewoon vuil en aarde. Pesticiden zijn namelijk kleurloos. Woordvoerder Maartje Boot van het Voedingscentrum: "Vuil en stof verwijder je door groenten en fruit goed af te spoelen met stromend water. Het is niet nodig om azijn, citroensap, baking soda, zeep, schoonmaakmiddel of bleekoplossing te gebruiken." Volgens Boot is de kans dat er ziekmakende bacteriën op groenten en fruit zitten ook heel klein. "We zagen dat bijvoorbeeld begin dit jaar bij de blauwe bessen uit de diepvries bij Albert Heijn, maar dat komt gelukkig niet vaak voor. Je kunt ook niet alle bacteriën eraf wassen, al maak je de kans op een infectie door voedsel wel kleiner door het goed onder de kraan te houden."
Was het groenten en fruit ook voordat je ze schilt. Anders kunnen via het mes alsnog vuil, bacteriën en pesticiden van de schil in de vrucht terechtkomen.
Pesticiden verschillen
Hoe zit het dan met pesticiden? Het idee dat je pesticiden van fruit en groenten kunt wassen, stamt volgens Pieter Spanoghe uit het verleden. De hoogleraar doet veel onderzoek naar pesticideresten op groenten en fruit. "Meer dan 30 jaar geleden waren veel pesticiden poedervormig en bleven ze op de schil liggen. Toen was het wel zinvol om ze eraf te wassen."
Hij vervolgt: "Er zijn verschillende soorten pesticiden. Een deel, de zogenoemde contactmiddelen, blijft aan de oppervlakte. Daarvan kun je iets afwassen, al plakken ook die sterk aan de plant, zodat ze niet na een regenbui volledig zijn weggespoeld. Andere pesticiden – de 'systemische middelen' – dringen als een soort zalf de vrucht binnen. Die kun je er helemaal niet afwassen." Bij beide typen is het effect van zowel wassen met water als wassen met baking soda beperkt. Spanoghe: "Daarvan kun je hooguit 10 tot 20 procent eraf wassen. En of dat lukt, is afhankelijk van het pesticide dat is gebruikt."
Aan De Volkskrant vertelde hij: “Als je pesticiden er met kraanwater af zou kunnen wassen, zou een regenbui hetzelfde doen. Een boer zou dan na elke bui opnieuw bestrijdingsmiddelen moeten aanbrengen. De meeste pesticiden zijn daarom niet wateroplosbaar of trekken de plant in.”
Onderzoek baking soda
Een Amerikaanse studie (2017), gepubliceerd in het tijdschrift Nano Letters van de American Chemical Society, toont aan dat het weken van groente en fruit in een baking soda-oplossing een effectieve manier is om sommige pesticiden te verwijderen. Resten werden grotendeels verwijderd van appels door ze 12-15 minuten te weken in water met baking soda. Het haalt echter niet alle pesticiden weg, maar alleen bestrijdingsmiddelen die reageren op alkalisch water. Dit is water met een pH-waarde hoger dan 7; de waarde van kraanwater.
Groenten en fruit veilig om te eten
Volgens zowel Spanoghe als Boot kun en hoef je in Europa niets te doen om pesticiden van en uit groenten en fruit te wassen. Boot: "We snappen dat mensen zich daar zorgen om maken, maar er wordt in Nederland gelukkig heel streng gecontroleerd om ervoor te zorgen dat er niet meer pesticiden in het eten zitten dan wettelijk is toegestaan. De voordelen van het eten van groenten en fruit zijn groter dan de eventuele risico's."
Volgens het Voedingscentrum zijn zowel biologische groenten en fruit als de niet-biologische tegenhangers gezond. Doe het echter wel als je er een veiliger gevoel van krijgt en het makkelijk te betalen is.