NIEUWS | Rood vlees wordt - ondanks gezondheidsrisico’s - regelmatig geprezen op het internet. Onderzoeksresultaten rondom rood vlees verschillen behoorlijk, afhankelijk van welke factoren je buiten beschouwing laat én wie de studie financiert. Spaanse onderzoekers keken naar de kwaliteit en betrouwbaarheid van zowel gesponsorde studies als onafhankelijke studies.
Rood vlees is populair bij mensen die, aangemoedigd door een bepaalde groep mannelijke influencers, eten zoals ze denken dat de oermens at. Veel onbewerkt vlees, weinig brood en pasta. Onderzoek dat de risico’s van rood vlees (rund, kalf, geit, schaap en varken) relativeert of bagatelliseert is makkelijk te vinden. Het zijn meestal studies die gefinancierd worden door de vleesindustrie die relatief vaak positief spreken over rood vlees. Maar het maakt een groot verschil waar je het mee vergelijkt. In de rubriek NRC Ophef behandelt Martine Kamsma, redacteur Duurzame Voeding en Gezondheid, deze kwestie van betaald onderzoek naar rood vlees.
Gesponsord onderzoek vier keer zo vaak positief
Onderzoekers keken in een recente Spaanse studie naar de link tussen onderzoek en industrie. Ze selecteerden klinische studies die het risico op hart- en vaatziekten onderzochten, bijvoorbeeld door bloeddruk en cholesterol van deelnemers te meten. 44 studies bleven op de zeef liggen, 29 (66 procent) daarvan waren betaald door de vleesindustrie. De niet zo verrassende uitkomst: de gesponsorde studies hadden vier keer zo vaak gunstige uitkomsten. Het effect van rood vlees op hart- en bloedvaten onder gesponsorde studies was beschouwd als ‘gunstig’ (20,7 procent) of ‘neutraal’ (79,3) procent), terwijl onafhankelijk onderzoek in bijna driekwart van de gevallen (73,3 procent) concludeerde dat rood vlees niet gezond is voor hart- en bloedvaten. 26,7 procent was hier neutraal in.
De kwaliteit loopt in beide groepen niet uiteen. De methoden en analyses deugen misschien wel, maar het venijn zit in de opzet, stellen de Spaanse onderzoekers. Als je rood vlees vergelijkt met (ander) ongezond voedsel, zoals worst en pizza, komt rood vlees er beter uit dan wanneer je de controlegroep op een dieet met veel groente en fruit zet.
Anders vegeleken
De Spaanse onderzoekers ontdekten inderdaad het volgende: bij onderzoek waar de industrie voor betaalde, werd rood vlees altijd vergeleken met ander vlees of bewerkt koolhydraatrijk voedsel. Terwijl onafhankelijk onderzoek rood vlees afzette tegen een plantaardig eetpatroon. De redactie van The American Journal of Clinical Nutrition schreef er begeleidend commentaar bij. "Wie leest dat rood vlees goed of slecht is, moet zich dus altijd afvragen: vergeleken met wat?"
Betaalde studies hoeven dus niet bij voorbaat afgeschreven te worden. De Nederlandse Gezondheidsraad neemt ze soms ook mee om vast te stellen wat de risico’s van rood vlees zijn.
In de lijst met gescreende studies staat overigens geen enkel Nederlands onderzoek. De auteurs refereren alleen in hun introductie aan een oudere Nederlandse cohortstudie die een verband laat zien tussen vlees en (dodelijke) hart- en vaataandoeningen. De onderzoekers rapporteren geen ‘conflicts of interest’.
Verenigde staten bezuinigt 18 miljard dollar op de NIH
In de Verenigde Staten klonken meteen alarmbellen toen het Spaanse onderzoek verscheen. Marion Nestle, vermaard omdat ze blootlegde hoe verweven de industrie en de voedingswetenschap zijn, verwees in The New York Times naar de bezuinigingen van president Trump van 18 miljard dollar op de National Institutes of Health (NIH). In een land waar rood vlees onderdeel is van het Make America Healthy Again-dieet, zijn betaalde studies goed voor de marketing van hun producten en niet voor gezondheidsonderzoek, stelt ze.