Harriët Jager-Wittenaar wordt per 1 september 2023 benoemd tot bijzonder hoogleraar Diëtetiek en transmurale voedingszorg aan het Radboudumc. Haar onderzoek richt zich op preventie en behandeling van ondervoeding bij zieken en ouderen. Haar ambitie is de gehele zorgketen te betrekken bij het optimaliseren van de voedingszorg: van wijkverpleging tot academische zorg.
Ondervoeding voor zijn, dat is de missie van Harriët Jager-Wittenaar. “Ik wil een verschuiving realiseren van de late herkenning en behandeling van aanwezige ondervoeding naar de signalering en behandeling van risicofactoren voor dreigende ondervoeding.” Met de leerstoel Diëtetiek en transmurale voedingszorg aan het Radboudumc wil ze hier de komende jaren grote stappen in zetten. De leerstoel wordt mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Vereniging van Diëtisten. Deze leerstoel is de tweede leerstoel Diëtetiek in Nederland, en de eerste in een academisch ziekenhuis.
Kennis uit de praktijk
Het onderzoek in de leerstoel richt zich op drie thema’s. “Ik wil meer wetenschappelijke onderbouwing voor diëtistische interventies. Dus wat we in de praktijk tegenkomen, doorvoeren naar wetenschappelijk bewijs en richtlijnen. Maar ik wil ook dat kennis uit onderzoek naar de patiënten wordt gebracht, zowel in het ziekenhuis als bij mensen thuis.”
Daarnaast wil Jager-Wittenaar, opgeleid als diëtist en werkzaam als lector aan de Hanzehogeschool Groningen, meer samenwerking tussen de verschillende (zorg)professionals. Volgens haar is nauw overleg tussen verschillende disciplines, van de arts tot de diëtist en andere (para)medici, maar ook professionals uit het sociale domein, onontbeerlijk voor de totstandkoming van een gezamenlijk behandelplan. “Juist omdat de risicofactoren voor ondervoeding zoveel verschillende elementen in zich hebben en daarmee verschillende expertises en interventies vragen.”
Het derde thema is transmurale voedingszorg, van ziekenhuis naar huis. Haar onderzoek is niet alleen voor in het ziekenhuis. “Met mijn onderzoek wil ik laten zien dat interprofessionele samenwerking binnen de gehele zorgketen effectief is voor het verbeteren van de inname en voedingstoestand. Zo kunnen we (ernstige) ondervoeding voorkomen. Ook verhoogt het de kwaliteit van leven en het aantal gezonde levensjaren, en heeft het een positieve impact op de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie.”
Focus op ondervoeding
Er is sprake van ondervoeding als er een kritische afname van gewicht en vooral spiermassa is door verminderde voedingsinname. Gevolg hiervan is verslechtering van het lichamelijk functioneren, een minder goed functionerende afweer, verminderd herstelvermogen en slechtere cognitieve functies. Jager-Wittenaar kwam veel ondervoeding tegen tijdens haar werk als diëtist in het UMCG. Daar behandelde ze veel mensen met tumoren in het hoofd-halsgebied die het eten bemoeilijkten. “Slikken, kauwen, ruiken, al dat soort zaken waren heel erg lastig voor deze patiënten.” Ze werd gegrepen door het wetenschappelijk onderzoek hiernaar. “Ik ontdekte dat ik met behulp van wetenschappelijk onderzoek de zorg rondom de patiënt kon verbeteren.”
In de afgelopen jaren heeft Jager-Wittenaar vanuit verschillende invalshoeken onderzoek gedaan naar ondervoeding bij ouderen en zieken. Ze concludeerde dat ondervoeding regelmatig erg laat wordt opgemerkt. Dat moet anders, vindt ze. Er zijn risicofactoren voor ondervoeding, zoals vermoeidheid, verminderde eetlust en slikklachten, maar ook sociale factoren als economische omstandigheden en de afwezigheid van mantelzorg of een sociaal vangnet, die al vroegtijdig behandeld kunnen worden. Daar moet wat haar betreft meer focus op komen.
Nederlandse Vereniging van Diëtisten
De leerstoel wordt mede mogelijk gemaakt door de NVD, de beroepsvereniging van en voor diëtisten. Voorzitter van de NVD Mirjam van der Laan: “We zijn erg blij met de aanstelling van Harriët Jager-Wittenaar als bijzonder hoogleraar Diëtetiek en transmurale voedingszorg. Deze aanstelling sluit nauw aan bij de visie van de NVD, ‘De Diëtist en de Diëtetiek in 2030’. Hierin speelt wetenschappelijk onderzoek een cruciale rol om de kwaliteit en effectiviteit van de diëtetiek verder te optimaliseren. Het is onze missie om goede voedingszorg binnen de medische behandeling te borgen en om ziekte te voorkomen. Het domein van de diëtist is het evenwicht in de driehoek van voedingskennis, medische kennis en kennis van gedrag, en de vertaling van die kennis naar de praktijk.”
Loopbaan
Harriët Jager-Wittenaar (Hoogezand-Sappemeer, 1974) studeerde Voeding en Diëtetiek aan de Hanzehogeschool Groningen. Ze werkte van 1997 tot 2011 als diëtist in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Hier promoveerde ze in 2010 op onderzoek naar ondervoeding bij patiënten met hoofd-halskanker (titel proefschrift: Pre-and post-treatment malnutrition in head and neck cancer patients). Ze blijft in deeltijd werkzaam als lector Malnutrition and Healthy Ageing aan de Hanzehogeschool Groningen, waar ze al sinds 2011 aan verbonden is. De benoeming gaat in op 1 september 2023 en geldt voor een periode van drie jaar.