Beeld: Afif Kusuma via Pexels
Na onder andere druk van voedselwaakhond foodwatch, gaat de Europese Commissie een grote terughaalactie uitvoeren van producten met het levensmiddelenadditief E410 (johannesbroodpitmeel). De producten zijn (mogelijk) verontreinigd met het toxische ethyleenoxide.
Op 29 en 30 juni en 13 juli vergaderde de Europese Commissie over E410. Het additief is verontreinigd met het ontsmettingsmiddel ethyleenoxide en overschrijdt de maximale residulimiet (MRL) van 0,1 mg/kg. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) zegt dat voedselproducenten het moeten melden bij de NVWA als ze (mogelijk) verontreinigd E410 in hun producten hebben verwerkt. Dat is tot nu toe 39 keer gebeurd (cijfer verkregen op 27 juli), schrijft foodwatch. Ook moeten producenten hun leveranciers en afnemers informeren en producten terugroepen tot en met de consument. Johannesbroodpitmeel zit onder andere in vegetarische snacks (kroketten, bitterballen), ijsjes, roomkaas, sauzen/dressings en een voedingssupplement.
Sesam in 2020
Het ethyleenoxide-probleem kwam in 2020 aan het licht toen er een enorme terugroepactie van (producten met) sesam plaatsvond. Duizenden partijen voedingsmiddelen zijn sindsdien teruggeroepen in Nederland en Europa, vanwege een te hoge concentratie van het ontsmettingsmiddel, dat overigens niet is toegestaan in de EU. De stof geeft niet direct een gezondheidsrisico, maar kan bij consumptie op de langere termijn mogelijk wel schadelijk zijn.
Nieuwe terugroepacties
Tijdens de eerste helft van 2021 is er gemiddeld één melding per dag verschenen op het Europese netwerk voor voedselveiligheidsmeldingen (RASFF), schrijft foodwatch in een persbericht. In Nederland zijn er tot nu toe drie openbare terughaalacties van verontreinigd johannesbroodpitmeel geweest, door Holland & Barrett, Plus en Remia. Onder andere in Spanje en Finland zijn grote voedingsmiddelenconcerns zoals Mars en Nestlé actief ijsjes aan het terughalen. Foodwatch doet momenteel navraag bij AholdDelhaize, Mars Nederland, Nestlé en Unilever over hun terughaalacties en informeert naar de stand van zaken rondom hun producten en mogelijke besmettingen.
Sinds september 2020 zijn er in Nederland ruim 2300 meldingen gemaakt van vergiftigde partijen en zijn tientallen levensmiddelen, voornamelijk met sesamzaad, teruggeroepen. Zie de website van NVWA voor meer informatie. Toch loopt het aantal terugroepacties in Nederland achter op bijvoorbeeld Frankrijk, die sinds het begin het voorzorgsbeginsel* toepast en bijna 7000 producten heeft teruggeroepen.
*Als iets niet 100% wordt vertrouwd dan wordt het teruggehaald, totdat de veiligheid wetenschappelijk is bewezen.
Druk op Europa
Er is verdeeldheid en chaos binnen Europa, schrijft foodwatch: Sommige lidstaten in de Europese Unie hebben besmette producten, (momenteel vooral ijsjes), helemaal niet teruggeroepen. Daarom heeft foodwatch de Europese Commissie en de lidstaten per brief gewaarschuwd over de niet-naleving van de veiligheids- en gezondheidsvoorschriften door verschillende Europese landen. Foodwatch Nederland, Duitsland en Frankrijk hebben ook druk uitgeoefend op hun respectievelijke regeringen en handhavingsinstanties om zo consumenten te beschermen.
"Dit voedselschandaal toont eens te meer aan dat de druk van onafhankelijke organisaties zoals foodwatch, een tegengeluid vanuit de burgers, helaas noodzakelijk is en bijdraagt tot het garanderen van de voedselveiligheid van alle Europeanen", zegt Frank Lindner, campaigner bij foodwatch Nederland in het persbericht. Volgens de organisatie worden Europese verordeningen die burgers moeten beschermen slecht toegepast in de lidstaten. Zij eigenen zich het recht toe de wetten naar eigen goeddunken te interpreteren, aldus foodwatch. De voedselwaakhond vindt dat de NVWA en vergelijkbare organisaties in andere landen onmiddellijk zelf actief besmette producten moeten kunnen terugroepen van de markt, in plaats van dat dit aan producenten en verkopers zelf is.