REDACTIONEEL #5 | Een van mijn tantes was in de jaren zestig kraamverzorgster. Door haar werk, kwam ze als jonge Brabantse veel over de vloer bij mensen uit Nederlands-Indië van wie ze leerde voor haar nieuwe gerechten te koken. Ze nam de recepten mee naar huis en gaf ze door in haar familie. Generaties lang. Haar bami is nog steeds de favoriet van mijn dochter. (Al kan/wil ze dat niet meer eten sinds ze jaren geleden vegetariër werd. Het is een van de weinige gerechten die ze weleens zegt te missen.)
De invloed van andere eetculturen op wat er anno 2024 op tafel komt in de Nederlandse huishoudens is groot. En een enorme verrijking als je het mij vraagt. De tijd van de boterham met hagelslag in een trommeltje mee naar het werk en stamppot boerenkool met worst als avondmaal, ligt voor velen ver achter ons. 'Nieuwe Nederlanders brachten ook hun eigen eten mee. Eerst de rijke Indische rijsttafel, of zoiets van de Chinees. Toen de Surinaamse, Italiaanse, Turkse en Marokkaanse gerechten. Ooit moet iemand voor het eerst een pizza, een tajine of een roti in Nederland hebben gemaakt’, schrijft Huib Stam in een artikel over de invloed verschillende eetculturen op de gezondheid. Dat effect kan vaak positief zijn maar is het niet altijd. Stam noemt bijvoorbeeld 'de Kapsalon', als een resultaat van gemengde eetculturen. Het schijnt iets te zijn met vlees, frites, sla en gesmoten kaas. Persoonlijk heb ik het nog nooit gegeten. Het lijkt me niet lekker, terwijl het dat, gezien de enorme populariteit, waarschijnlijk toch wel zal zijn.
En wat levert het proces van verandering en beïnvloeding van eetculturen eigenlijk op voor de gezondheid? Dat blijkt moeilijk te meten. Mary Nicolaou, onderzoeker aan Amsterdam Universitair Medisch Centrum (UMC)/Universiteit van Amsterdam (UvA) op het gebied van public health and nutrition en diëtist Ahlam Ouali uit Arnhem noemen het: complex en ingewikkeld.
Mijn tante had er weinig moeite mee. Nadat ze in 1969 trouwde met haar Spaanse Emiliano, werden haar kookkunsten helemaal multicultureel avant la lettre. Ook voor heerlijke tapas en tortilla's draait ze sindsdien haar hand niet meer om. Maar een van mijn favorieten uit haar transnationale receptenboek is echt een complete mengelmoes: een soort bruine bonensoep met shoarmavlees. Daar kan geen Kapsalon tegenop.