Auteurs: Bo Brummel (links), stagiair gedragsverandering bij Duwtje, onderzoeks- en adviesbureau voor gedragsverandering en Eva Vermeulen (rechts), onderzoeker & trainer bij Duwtje, onderzoeks- en adviesbureau voor gedragsverandering.
De Cosmopolitan uitgave van februari trok dit jaar flink wat aandacht: in plaats van strak getrainde lijven stonden er dit keer drie vrouwen met compleet verschillende lichamen lachend op de cover. De ondertitel ‘dit is gezond’ veroorzaakte flinke discussies.
Tegenstanders vragen zich af hoe je iets dat gelinkt is aan gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten nog gezond kunt noemen. “Hiermee stimuleer je toch juist niet dat mensen er iets aan gaan doen?”
Maar wanneer het gaat over obesitas wordt een ander gezondheidsaspect vaak overgeslagen: mentale gezondheid. Mensen met overgewicht krijgen zeer regelmatig te maken met vooroordelen en gewichtsdiscriminatie, zoals aannames over ‘de hele dag in de McDonalds zitten’ of lui zijn. Het resultaat: een vetfobie die mensen zowel met als zonder overgewicht treft. En alhoewel het hier gaat over onterechte aannames – het bewijs over de complexe invloed van genen en omgeving op ons gewicht en eetgedrag stapelt zich namelijk op (1) – maakt dat het niet minder stressvol en kwetsend.
Uit een Amerikaanse survey bleek dat mensen het vaakst (mogelijk onbedoelde) stigmatiserende opmerkingen te horen krijgen van familieleden, klasgenoten en artsen (2). Naast de negatieve emotionele impact, kan deze stigmatisering ook nog eens averechts werken. Steeds meer experimenten tonen zelfs aan dat de stress die wordt veroorzaakt door stigmatiserende boodschappen, juist leidt tot meer eten (3). Zo leidde het kijken van een video waarin mensen met overgewicht werden gepest op de werkvloer en grappen werden gemaakt over obesitas, tot een veel hogere calorie-inname daarna door mensen met overgewicht, vergeleken met de groep die keek naar een neutrale video (4). Ook kan het kijken van afbeeldingen van afgetrainde vrouwen zorgen voor een (tijdelijk) verlaagd zelfbeeld bij jonge vrouwen, wat weer kan leiden tot verstoord eetgedrag (5). Zo blijkt het gewichtsstigma de gezondheid van ons allemaal te kunnen beïnvloeden.
Uit de reacties op de cover van de Cosmopolitan blijkt dat dit onderwerp zeker stof tot nadenken geeft in onze maatschappij. In diëtisten-wereld krijgt het onderwerp gelukkig al de nodige aandacht, blijkt na literatuurstudie. Zo verscheen er dit jaar een uitgebreid artikel over hoe diëtisten om kunnen gaan met gewichtsstigma (1). De auteurs beschrijven verschillende opties. Denk aan uitgebreide aandacht besteden aan dit onderwerp bij opleidingen voor zorgprofessionals. Of het helemaal weghalen van de focus op kilo’s en centimeters, en de focus meer leggen op zaken als welzijn, leuke manieren van bewegen, goede slaap en het eten van voedzaam eten (6).
Meer onderzoek over wat precies werkt moet nog volgen, zo concluderen de auteurs. Ondertussen is het waardevol dat media dit onderwerp op de kaart zetten, in plaats van enkel bij te dragen aan stigmatisering.
Referenties
1 Howes, E. M., Harden, S. M., Cox, H. K., & Hedrick, V. E. Communicating About Weight in Dietetics Practice: Recommendations for Reduction of Weight Bias and Stigma. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, S2212-2672.
2 Puhl, R. M., & Brownell, K. D. (2006). Confronting and coping with weight stigma: an investigation of overweight and obese adults. Obesity, 14(10), 1802-1815.
3 Tomiyama, A. J. (2014). Weight stigma is stressful. A review of evidence for the Cyclic Obesity/Weight-Based Stigma model. Appetite, 82, 8-15.
4 Schvey, N. A., Puhl, R. M., & Brownell, K. D. (2011). The impact of weight stigma on caloric consumption. Obesity, 19(10), 1957-1962.
5 Holmstrom, A. J. (2004). The effects of the media on body image: A meta-analysis. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 48(2), 196-217.
6 Tylka, T. L., Annunziato, R. A., Burgard, D., Daníelsdóttir, S., Shuman, E., Davis, C., & Calogero, R. M. (2014). The weight-inclusive versus weight-normative approach to health: Evaluating the evidence for prioritizing well-being over weight loss. Journal of obesity, 2014.