ZonMw-projecten brengen studenten samen

3 mei 2022 Michelle Wijma

Foto: Pexels

Preventie wordt binnen de zorg steeds belangrijker, maar hoe integreer je dat in een opleiding? Interprofessionele samenwerking is daarbij cruciaal, aldus Public Health-docent Anna Kersten.

Alle toekomstige artsen krijgen in de geneeskundeopleiding onderwijs over preventie en samenwerking met andere professionals, zoals diëtisten en fysiotherapeuten. Maar het is niet goed duidelijk wat zij precies moeten leren en welk onderwijs effectief is. Het drie jaar durende ZonMw-project ‘Ontwikkeling van evidence based preventieonderwijs in de geneeskunde opleiding’ moet de komende drie jaar meer duidelijkheid gaan geven.

Aan het roer staat projectleider Anna Kersten, sportwetenschapper en docent Public Health aan het UMC Utrecht. “Onze zorg is te versnipperd en preventie dus ook”, zegt Kersten. “Er moet beter worden samengewerkt, ook tussen opleidingen. Als wij dat niet kunnen regelen voor studenten, hoe kunnen we dan verwachten dat zij in de toekomst allemaal perfect gaan samenwerken?”

Preventie en context

Dat preventie een belangrijker onderdeel moet worden in de geneeskundeopleiding, zie je terug in het nieuwe raamplan uit 2020. Daar staat in waar de artsenopleiding aan moet voldoen. Kersten: “Preventie heeft in het nieuwe raamplan een veel grotere rol dan eerst, met interprofessionele samenwerking als cruciale factor. Preventie kan niet slagen op een monodisciplinaire manier.”

Voeding is daar een goed voorbeeld van, aldus Kersten. “In de Public Health zijn we soms bang voor een verkokerde blik bij initiatieven die zich alleen op voeding richten. Voeding is een belangrijk onderwerp binnen preventie, maar het is niet een op zichzelf staande determinant, je moet het altijd in context zetten. Bij iemand met een ongezonde leefstijl bijvoorbeeld, spelen eigenlijk altijd meerdere factoren mee. Denk aan sociale en omgevingsfactoren of armoede. Richt je je dan enkel op het voedingspatroon, dan is de kans van slagen heel klein.”

VNU 3-22 Anna Kersten UMC Anna Kersten. Foto: UMC

Elkaar kennen

“Als je interprofessioneel opleidt, moet je elkaars rol kennen”, vervolgt Kersten. “Artsen verwijzen mensen door naar bijvoorbeeld een diëtist, dan moeten we ook weten hoe het daar in zijn werk gaat. Je moet weten wat de ander doet en welke verantwoordelijkheden die persoon heeft. We moeten elkaar ontmoeten, elkaars praktijk bezoeken, elkaar vertellen wat je leert bij je opleiding en een beeld vormen van wat de ander doet en kan. Op die manier weet je waar de ander jouw taken kan aanvullen of overnemen.”

Kersten ziet een aantal knelpunten in het huidige preventieonderwijs binnen de geneeskunde. “Het is niet goed duidelijk wat een basisarts precies moet kunnen qua preventie, daar zijn verschillende visies over. Dat maakt onderwijs ontwikkelen lastig. Er is bovendien onvoldoende inzicht in wat nu precies effectief onderwijs is om de benodigde competenties aan te leren.” En daar komt de interprofessionele samenwerking bij kijken, aldus Kersten. Ze noemt daarbij diverse artsen, maar ook paramedici zoals diëtisten en fysiotherapeuten. “En het sociaal domein, ervaringsdeskundigen en de burger zelf moeten betrokken worden.”

Echte problemen

Deze zaken laten zich niet goed in klassieke onderwijsvormen vangen. Kersten kijkt daarom in het ZonMw-project naar meer authentieke vormen van onderwijs. “Met echte problemen uit de maatschappij waar studenten mee aan de slag kunnen, samen met bijvoorbeeld diëtetiekstudenten en andere opleidingen.” De projectleider hoopt mooie voorbeelden te gaan zien bij de andere ZonMw-projecten binnen het programma, zie kader.

Verderop in het project gaan Kersten en haar collega’s drie onderwijsvormen verder ontwikkelen, testen binnen de geneeskundeopleidingen en evalueren. Het resultaat is een implementatieplan. Kersten heeft goede verwachtingen: “Het eerder genoemde raamplan en het brede besef dat preventie een belangrijker onderdeel moet worden in de zorg, vormen een goede voedingsbodem voor dit project. Ik hoop dat we de resultaten over een aantal jaar kunnen integreren in de curricula, zodat er uiteindelijk meer én beter preventieonderwijs in de artsenopleidingen komt.”

Praktisch gezien is het allemaal nog best ingewikkeld, met al die verschillende onderwijsprogramma’s. “Maar het idee dat preventieonderwijs van groot belang is, wordt breed gedragen”, zegt Kersten. “De wil is er, dus dan moet het kunnen slagen.”

Het project van Anna Kersten is onderdeel van de ronde Onderwijsvernieuwing en samenwerking onderwijsinstellingen van de programmalijn Kennisbenutting en Implementatie van het ZonMw preventieprogramma Integraal en met kennis aan de slag. Deze 4-jarige fase borduurt voort op alle preventieontwikkelingen binnen ZonMw van de afgelopen twintig jaar. ZonMw is een grote financieringsorganisatie van innovatie en onderzoek in de gezondheidszorg en werkt samen met allerlei partners in beleid, onderzoek, onderwijs, praktijk en met burgers. Het preventieonderzoek werkt aan kennis voor een goede gezondheid voor iedereen, in het bijzonder om sociaaleconomische gezondheidsverschillen te verkleinen.

Andere projecten binnen de ronde Onderwijsvernieuwing en samenwerking onderwijsinstellingen zijn onder andere:
• Leer-Kracht Preventie in de Wijk. Doel is overgewicht bij kinderen aanpakken in specifieke wijken. Er wordt een domeinoverstijgende nascholing ontwikkeld, waarbij ook ouders en kinderen worden betrokken.
• Let’s get serious: Verbinding en versteviging van post-initieel onderwijsaanbod in Zuid-Nederland rondom Preventie en Gezondheidsbevordering. Dit project ontwikkelt een Serious Game en brengt professionals binnen de publieke gezondheidszorg, eerstelijnszorg en het sociaal domein samen.
• Interprofessionele minor Designing Health in Society. Studenten van diverse opleidingen en scholen (MBO, HBO, WO) werken samen met elkaar, met stakeholders en met burgers aan complexe preventievraagstukken uit de praktijk.
• VITALIS - Voeding voor Initiatief: Transdisciplinair onderwijs voor een Adequate preventieve Leefstijl In Senioriteit. Studenten diëtetiek, fysiotherapie, social work, sportkunde en verpleegkunde leren elkaars rol al vroeg in de opleiding kennen. Ze gaan aan de slag met ondervoeding bij senioren. VITALIS ontwikkelt, implementeert en evalueert een toolbox met onderwijsaanbod.

Altijd op de hoogte blijven?