Wees voorzichtig met kruidenpreparaten

6 februari 2024 Lydian Veldhuis Wieke van der Vossen Lisette Brink pexels
Baat het niet, dan schaadt het niet? Dat gaat lang niet altijd op bij kruidenpreparaten. Dit zijn poeders, drankjes of pillen die worden gemaakt van werkzame stoffen uit natuurlijke kruiden. Ze zouden bijvoorbeeld eetlustremmend, kalmerend of goed voor de nachtrust zijn. De meeste van dit soort claims zijn niet goed bewezen en mogen niet altijd volgens de wet1. Maar ze spelen wel in op het gevoel dat je het echt nodig zou hebben.

Dat een product gemaakt is van natuurlijke ingrediënten, is geen garantie voor de veiligheid ervan. Toch vind je online en in drogisterijen veel kruidenpreparaten. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) maakt zich zorgen over dit aanbod2. Efedra, kava kava, DMAA, yohimbine en sibutramine zijn voorbeelden van zeer gevaarlijke kruidenpreparaten die al wél verboden zijn. Een greep uit de ernstige bijwerkingen: te hoge bloeddruk, beroerte, leverschade, verhoogd hartritme en angstaanvallen. Toch kun je dit soort stoffen via buitenlandse webshops in huis halen of worden ze alsnog gevonden in producten. Zo waarschuwde de NVWA vorig jaar voor illegale stoffen in sportvoeding, in afslankmiddelen en in afslankthee.

Ontoereikende wetgeving

NVWA zou beter willen handhaven, maar op dit moment zijn geen duidelijke wetten in de Europese Unie of in Nederland die dat mogelijk maken. Nationaal is het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) nu wel bezig met het opstellen van een lijst met schadelijke kruiden en stoffen3. Wat lastig is, want bijvoorbeeld over de lange termijneffecten van bepaalde stoffen weten we nog weinig. Daarnaast blijft het gevaar van de buitenlandse webshops. Daar kan NVWA moeilijk toezicht op houden. Ook de claimswetgeving is niet op orde. Er is een lijst met claims die ‘on hold’ staat. Deze mogen gebruikt worden totdat de Europese Unie hier een uitspraak over doet. Maar dat duurt nu al jaren.

Sommige kruidenpreparaten kunnen ook gevaarlijk zijn in combinatie met medicijnen4. Zo gaat sint-janskruid niet goed samen met chemotherapie en kunnen knoflookpillen de werking van bloedverdunners versterken. 

Aankoop

Voedingssupplementen, waaronder kruidenpreparaten, worden veel gebruikt. In de meest recente Voedselconsumptiepeiling (2019-2021) slikte 54% van de mensen tussen 7 en 69 jaar een voedingssupplement. Dit is 10% meer dan tijdens de voedselconsumptiepeiling van 2012-20166-7. We weten niet hoeveel daarvan om een kruidenpreparaat gaat. Maar het is waarschijnlijk dat ook deze in toenemende mate verkocht worden.
Hoewel we geen voorstander zijn van kruidenpreparaten, kun je deze tips geven als mensen het toch willen gebruiken:

  • Wees voorzichtig bij aankoop van kruidenpreparaten via internet.
  • Lees het etiket zorgvuldig. Hierop moet informatie staan over hoeveel van een bepaalde stof in het preparaat zit. En een advies over hoe je het product veilig kunt gebruiken.
  • Overleg met je arts of apotheker als je medicijnen slikt.
  • Bewaar kruidenpreparaten buiten het bereik van kinderen.
  • Ben je zwanger? Neem uit voorzorg geen kruidenpreparaten.

10 kruiden met mogelijk risico bij gelijktijdig gebruik met geneesmiddelen:
- Amerikaans ginseng (Panax quinquefolius)
- Kruidenpreparaten met knoflook (Allium sativum)
- Danshen of rode salie (Salvia miltiorrhiza)
- Mariadistel (Silybum marianum)
- Geelwortel (Curcuma longa)
- Rode zonnehoed (Echinacea purpurea)
- Ginkgo of Japanse notenboom (Ginkgo biloba)
- Sint-janskruid (Hypericum perforatum)
- Kruidenpreparaten met groene thee (Camellia sinensis)
- Valeriaan (Valeriana officinalis)

Referenties:
1. Verordening (EU) 1924/2006 inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen.
2. Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. 2024. www.nvwa.nl/voedingssupplementen
3. Kamerbrief ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport inzake Aanpak veiligheid voedingssupplementen d.d. 14 december 2020.
4. Voedingscentrum. Kruidenpreparaten. 2024. www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/kruidenpreparaten.aspx
5. College ter beoordeling van geneesmiddelen. 2024. Medicijninformatie kruiden. www.cbg-meb.nl/onderwerpen/medicijninformatie-kruiden
6. RIVM. Voedselconsumptiepeiling 2012-2016. www.rivm.nl/voedselconsumptiepeiling/overzicht-voedselconsumptiepeilingen/vcp-2012-2016-1-79-jaar
7. RIVM. Voedselconsumptiepeiling 2019-2021. www.wateetnederland.nl 

Altijd op de hoogte blijven?