De Schijf van Vijf is een hulpmiddel om gezonde en duurzame voedselkeuzes te maken. Maar kun je met de Schijf van Vijf ook té gezond eten?
Gezonde voeding verkleint de kans op chronische ziekten, zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Wanneer echter een extreme fixatie op gezond eten ontstaat, kan dit leiden tot obsessief eetgedrag. Hoewel het niet als erkende eetstoornis is opgenomen in de DSM-V, wordt dit vaak aangeduid als orthorexia nervosa.
Als kenmerk van orthorexia nervosa wordt vaak beschreven dat mensen ziekelijk gefixeerd zijn op ‘gezond eten’. Bepaalde producten en voedingsstoffen worden steeds meer vermeden, omdat ze als ongezond worden gezien. Denk aan producten met veel koolhydraten, vetten of suikers. Gaandeweg vertonen mensen met orthorexia steeds obsessiever (eet)gedrag en eten ze alleen nog maar producten die in hun ogen gezond zijn, zoals (rauwe) groente, fruit, noten of zaden. Het voedingspatroon wordt zo eenzijdig dat het kan leiden tot ondergewicht als iemand niet voldoende energie binnenkrijgt, en tot ondervoeding door een tekort aan voedingsstoffen.[1, 2]
Voedingsstoffen
Eten volgens de Schijf van Vijf betekent méér dan alleen producten uit de Schijf van Vijf eten. Het betekent óók dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, de producten eet en drinkt die bewezen goed zijn voor je gezondheid én dat je varieert. Daarnaast passen af en toe producten buiten de Schijf van Vijf zoals koek, snoep, taart, chips of frisdrank ook binnen een gezond voedingspatroon. De aanbevelingen vanuit de Schijf van Vijf vormen de basis voor een gezond voedingspatroon, dat voldoende van alle voedingsstoffen bevat die het lichaam nodig heeft.[3] Je eet dus niet ‘te gezond’ als je eet volgens de Schijf van Vijf.
Eetdagboek
Bij het geven van voorlichting over een gezond voedingspatroon moet dus worden benadrukt dat het óók belangrijk is voldoende en gevarieerd te eten, zodat geen voedingstoffentekorten ontstaan. Wil je bepalen of iemand een gezond en evenwichtig voedingspatroon heeft? Met voldoende van alle benodigde voedingsstoffen? Het online eetdagboek Mijn Eetmeter van het Voedingscentrum kan hierbij helpen. Het advies is om te bekijken of cliënten bij het gebruik van het eetdagboek begeleid moeten worden. Bij een gezond voedingspatroon is ook een gezonde relatie met eten belangrijk.
Meer weten?
Wil je meer lezen over eetstoornissen? Kijk dan op de website van de Nederlandse Academie voor Eetstoornissen.
Referenties:
1. Cena, H., et al., Definition and diagnostic criteria for orthorexia nervosa: a narrative review of the literature. Eat Weight Disord, 2019. 24(2): p. 209-246.
2. Zickgraf, H.F. and J.R. Barrada, Orthorexia nervosa vs. healthy orthorexia: relationships with disordered eating, eating behavior, and healthy lifestyle choices. Eat Weight Disord, 2022. 27(4): p. 1313-1325
3. Brink, L., et al., Richtlijnen Schijf van Vijf. 2020 (6de druk), Voedingscentrum: Den Haag.