Noten verbeteren hersenen ouderen | Mogelijk effect op cognitieve prestaties

8 februari 2022 Dr. Peter J. Joris

Dagelijkse consumptie van sojanoten kan de vaatfunctie in de hersenen verbeteren bij oudere volwassenen. Deze effecten zorgen mogelijk ook voor een verbetering in bepaalde cognitieve prestaties. Dit blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd aan de Universiteit Maastricht.

Een gezonde leefstijl, waarvan een gezond voedingspatroon onderdeel is, vormt de basis voor het voorkomen of vertragen van leeftijdsgerelateerde aandoeningen zoals cognitieve stoornissen. Bij deze cognitieve stoornissen zijn de hersenen minder goed in staat om informatie te verwerken. Dit kan een voorloper zijn van het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie, hetgeen wereldwijd belangrijke oorzaken van ziekten zijn. Gunstige effecten op het functioneren van de bloedvaten (dit noemen we de vaatfunctie) in de hersenen, zouden de positieve effecten van een gezond voedingspatroon op onze cognitieve prestaties kunnen verklaren en ook kunnen bijdragen aan het voorkomen of vertragen van cognitieve stoornissen.

Om dit te onderzoeken, voeren medewerkers van de onderzoeksgroep Physiology of Human Nutrition (PHuN) van de vakgroep Voeding en Beweginswetenschappen aan de Universiteit Maastricht, gecontroleerde interventiestudies uit. De deelnemers worden in de metabole onderzoeksunit (MRUM) en MRI-scanners van het Maastrichtste onderzoeksinstituut Scannexus onderzocht om verschillende gezondheidseffecten van onderdelen van een gezond voedingspatroon nauwkeurig in kaart te brengen. In een recente studie, die mede gefinancierd werd door de Alpro Foundation, ontvingen deelnemers in een willekeurige volgorde dagelijks sojanoten of geen sojanoten. Soja(producten) is/zijn een goede bron van plantaardige eiwitten, onverzadigd vet, vezels en andere voedingsstoffen die kunnen bijdragen aan de gezondheidseffecten van een plantaardig voedingspatroon. Niet-invasieve MRI-methoden werden gebruikt om de effecten van soja op de bloedtoevoer naar de hersenen te onderzoeken. De bloedtoevoer naar de hersenen kan namelijk gebruikt worden als maat voor de vaatfunctie in de hersenen en voorgaand onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat bepaalde voedingsinterventies de bloedtoevoer naar specifieke hersenregio’s verbeteren, hetgeen invloed kan hebben op cognitieve prestaties. De onderzoeksresultaten van deze gerandomiseerde cross-over studie naar de langetermijneffecten van sojanoten op de bloedtoevoer naar de hersenen, zijn gepubliceerd in het tijdschrift American Journal of Clinical Nutrition (Ref.). Gedurende zestien weken moesten in totaal 23 gezonde oudere volwassenen in de leeftijd van 60 tot 70 jaar en met een gemiddelde BMI van 25,9 ± 2,7 kg/m2 een voedingspatroon volgen, gebaseerd op de Nederlandse richtlijnen Goede Voeding. Dit voedingspatroon werd, in willekeurige volgorde, al dan niet aangevuld met dagelijks 67 gram sojanoten. De interventie- (sojanoten) en controleperiode (geen sojanoten) werden gescheiden door een tijdsbestek van twaalf weken, waarin deelnemers geen sojanoten kregen. Sojanoten zijn rijk aan isoflavonen en deze werden na consumptie van de sojanoten in het bloed teruggevonden, hetgeen betekende dat de deelnemers zich goed aan de voorgeschreven studierichtlijnen hadden gehouden. Het lichaamsgewicht veranderde niet en er werden geen bijwerkingen gerapporteerd door de deelnemers. In vergelijking met de controleperiode veranderde de totale bloedtoevoer naar de hersenen niet na de interventieperiode (Fig. 1). Echter, de bloedtoevoer verbeterde in vier specifieke hersenregio’s, die betrokken zijn bij het herkennen van - en de oriëntatie naar - een doel (Fig. 2). Bovendien waren bepaalde cognitieve prestaties verbeterd, hetgeen bleek uit een psychomotorische test, waarbij de bewegingssnelheid naar een doel (psychomotorische snelheid) significant toenam. Executieve functies en het geheugen veranderden niet. Op basis van de resultaten van deze studie concludeerden de onderzoekers dat een dagelijkse consumptie van sojanoten de vaatfunctie in de hersenen kan verbeteren bij oudere mannen en vrouwen. Deze effecten zorgen mogelijk ook voor een verbetering in bepaalde cognitieve prestaties.

VNU1-22 Hersenen ouderen 1

Figuur 1: Op deze beelden is een dwarsdoorsnede van de hersenen te zien op verschillende hoogten. De bloedtoevoer naar de hersenen werd gemiddeld over alle deelnemers na de interventieperiode met sojanoten (weergeven in rij A) en na de controleperiode zonder sojanoten (weergeven in rij B). De totale bloedtoevoer naar de hersenen was vergelijkbaar na beide periodes.

VNU1-22 Hersenen ouderen 2

Figuur 2: Driedimensionale weergave van de hersenen. De bloedtoevoer verbeterde significant in vier hersenregio’s na de interventieperiode met sojanoten. Deze hersenregio’s bevinden zich in de linker occipitale en temporale kwab (aangegeven in het groen), linker en rechter occipitale kwab (rood), rechter occipitale en pariëtale kwab (blauw) en linker frontale kwab (geel).

Deze resultaten leveren verder inzicht in de onderliggende mechanismen die verantwoordelijk zijn voor een verbetering in cognitieve prestaties door te focussen op de specifieke effecten van een gezond voedingspatroon op de vaatfunctie in de hersenen. In toekomstig onderzoek zal verder gefocust worden op deze mogelijke mechanismen waarbij ook gekeken wordt naar andere aspecten van vaatfunctie, gemeten op verschillende plaatsen in het lichaam.

Deze resultaten zijn gepubliceerd in the American Journal of Clinical Nutrition. Auteur: dr. Peter J. Joris, vakgroep Voeding en Bewegingswetenschappen, Maastricht University,

Referenties

Kleinloog JPD, Tischmann L, Mensink RP, Adam TC, Joris PJ. Longer-term soy nut consumption improves cerebral blood flow and psychomotor speed: results of a randomized, controlled crossover trial in older men and women. American Journal of Clinical Nutrition 2021;114:2097-2106

Altijd op de hoogte blijven?