Het belang van gezonde voeding voor ouderen

13 september 2022 Annette Stafleu Lisette Brink dr. Iris Groenenberg

Gezond eten en voldoende bewegen is voor ouderen belangrijk om zo lang mogelijk gezond en fit te blijven. Ook als er sprake is van een chronische ziekte, zoals diabetes type 2, draagt gezond eten en voldoende bewegen bij aan het bevorderen van de gezondheid op de langere termijn.

Ouderen hebben vaak meerdere chronische ziekten. Ook nemen spierkracht, spiermassa en botweefsel af en wordt de verdeling van het vetweefsel over het lichaam minder gunstig. Overgewicht of ondervoeding kunnen een probleem zijn en verdienen specifieke aandacht. Overgewicht en ondervoeding kunnen ook gelijktijdig bestaan.
Voedingsadviezen voor ouderen (70-plus) zijn er primair op gericht om te voorzien in voldoende energie, voedingsstoffen en vocht om zo de voedingstoestand te behouden of te verbeteren. De aanbevolen hoeveelheden uit de Schijf van Vijf voor 70-plussers leveren voldoende voedingsstoffen om de voedingsnormen te halen. Aanvullende voedingsadviezen kunnen nodig zijn als iemand last heeft van een ziekte, beperking of verminderde eetlust.

Voor ouderen is het van belang dat ze minder nemen van voedingsmiddelen die veel energie leveren en weinig voedingsstoffen bevatten, zoals frisdrank alcohol en snacks. Van voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan voedingsstoffen moeten ze juist meer nemen. Dit is omdat de energiebehoefte bij ouderen afneemt, de opname van voedingsstoffen kan afnemen en ouderen toch alle voedingsstoffen moeten binnenkrijgen.
Omdat eiwitten bijdragen aan het behoud van spieren, is het belangrijk dat ouderen voldoende producten nemen die veel eiwitten bevatten. Denk aan vis, vlees, peulvruchten, ei, noten, zuivel en graanproducten. Bij een verschuiving naar een voedingspatroon met meer plantaardig en minder dierlijk eiwit is het extra belangrijk te letten op voldoende eiwit. De eiwitkwaliteit van plantaardige bronnen is over het algemeen lager dan die van dierlijke bronnen.

Ook deze adviezen gelden voor ouderen:
• Eet één keer per week vis, bij voorkeur vette vis. Dit verlaagt het risico op fatale coronaire hartziekten.
• Eet dagelijks veel groenten, fruit en volkorenproducten. Dit verlaagt het risico op chronische ziekten zoals coronaire hartziekten en beroerte. Het eten van voedingsmiddelen met veel vezels is ook van belang voor een goede stoelgang.
• Slik een vitamine D-supplement van 20 microgram per dag voor het behoud van sterke botten. Voldoende vitamine D is ook belangrijk voor een goede werking van spieren en afweersysteem.
• Beperk de hoeveelheid zout in de voeding en drink voldoende (1,5-2 liter). Dit is belangrijk om hoge bloeddruk te voorkomen en omdat de nierfunctie bij het ouder worden afneemt.
• Voorkom een voedselinfectie. Ouderen zijn extra gevoelig voor voedselinfecties.
Naast gezonde voeding is voldoende bewegen belangrijk, onder andere voor het voorkomen van overgewicht en fracturen en het behoud van spierkracht. Ook kan meer bewegen bijdragen aan een hogere energiebehoefte en daarmee aan het voldoende binnenkrijgen van alle voedingsstoffen.
Ouderen blijven vaak tot op hoge leeftijd zelfstandig wonen. Hierdoor wordt een groot beroep gedaan op hun zelfredzaamheid en het sociale netwerk. Informatie over gezonde voeding en aan voeding gerelateerde zorg voor ouderen en hun sociale omgeving moet hierop aangesloten zijn. Er is meer aandacht nodig voor risicofactoren van ondervoeding en het vroeg signaleren van ondervoeding. Ook goede voedingszorg bij ouderen met obesitas verdient meer aandacht.

voedingscentrum

Referenties:

Bauer J e.a.. Evidence-based recommendations for optimal dietary protein intake in older people: a position paper from the PROT-AGE Study Group. J.Am Med Dir Assoc. 2013 Aug; 14(8): 542-559
Cruz-Jentoft AJ e. a.. Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis. Report of the European Working Group on Sarcopenia Older People. Age Aging 2010; 39(4): 412-42
De Hollander EL e.a.. The association between waist circumference and risk of mortality considering body mass index in 65- to 74-year-olds: a meta-analysis of 29 cohorts involving more than 58 000 elderly persons. International Journal of Epidemiology 2012; 41: 805–817
De Hollander EL e.a.. The impact of body mass index in old age on cause-specific mortality. J Nutr Health Aging 2010 Jan; 16(1): 100-106Den Haag: Gezondheidsraad.

Zie verder: de vernieuwde factsheet Ouderen en voeding: www.voedingscentrum.nl/factsheets

Altijd op de hoogte blijven?