Food in Transitie 2030: Technische én sociale innovatie

Voor bedrijven in de levensmiddelenindustrie is innoveren een noodzakelijke keus. Dit is de enige manier om in de toekomst het hoofd boven water te kunnen houden. Bedrijven die innoveren, genereren over het algemeen meer winst, meer banen én behalen een competitief voordeel ten opzichte van hun concurrentie.

In het kader van Industry 4.0, is er binnen de levensmiddelenindustrie veel aandacht voor product- en procesinnovatie, dit noemen we ook wel technische innovatie. Denk hier bijvoorbeeld aan: 3D-printing, geavanceerde robotica en kunstmatige intelligentie. Uit onderzoek[1] blijkt dat met name industriële organisaties minder aandacht hebben voor sociale innovaties.
Wat maakt het dat zoveel bedrijven de kracht van sociale innovatie onderschatten? Terwijl de mens juist een belangrijke rol speelt in het innovatiesucces?

Stel je voor: je bent op zoek naar een nieuwe vulmachine. Eer je deze geïnstalleerd en geïmplementeerd hebt, staat de verbeterde versie alweer in de steigers. Hoe houd je dit tempo bij? Uit onderzoek van ABI Research blijkt dat het tempo van technische innovatie in de industrie hoger ligt dan het vermogen van de meeste bedrijven om in te haken op nieuwe innovaties.

De vraag is dus niet hoe snél je kunt innoveren, maar hoe succesvol je dat kunt doen. Het succes van innovaties wordt steeds afhankelijker van de manier waarop mensen omgaan met innovaties.

Sociale innovatie richt zich op het bevorderen van innovatief gedrag binnen organisaties. Innovatief gedrag is onder andere: het verkennen, genereren, promoten én implementeren van nieuwe ideeën. Dit gedrag is nodig om personeel hun werkzaamheden op andere, slimmere manieren in te laten richten, waarmee ze een bijdrage leveren aan de verandering én verbetering van de organisatie.

Het versterken van innovatiekracht begint bij het creëren van een lerende cultuur. Leren is essentieel om te kunnen innoveren: Innovatie gaat sneller wanneer medewerkers van en met elkaar leren. Bijvoorbeeld door samen oplossingen voor problemen te bedenken, door ervaringen te delen of door interne of externe deskundigen te raadplegen.

Organisaties die zichzelf innovatief willen noemen, hebben er belang bij om zich extern te oriënteren: Welke trends zijn er gaande? Welke technologieën zijn er beschikbaar? Hoe veranderen de klantwensen? Door regelmatig te reflecteren op je eigen gedrag op basis van informatie en inzichten van buiten je organisatie, stimuleer je innovatief gedachtegoed.

Hiernaast doen organisaties er goed aan om te investeren in de kennis-, competentie- en talentontwikkeling van hun personeel. Een toekomstbestendige organisatie vereist vaardige, vitale en wendbare medewerkers. Je hebt personeel nodig dat in staat is om zijn werk te doen, gezond is en mee kan bewegen binnen de dynamiek van het bedrijf. Zo werk je op langere termijn aan duurzame inzetbaarheid.

Uit onderzoek van sociaal wetenschapper en bestuurs- en organisatiedeskundige Karin Manuel[1] blijkt dat er vier randvoorwaarden zijn voor sociale innovatie, ter bevordering van innovatief gedrag: Om sociale innovatie te bevorderen is het 1) belangrijk dat je je medewerkers betrekt bij vernieuwingen, 2) personeel goed met elkaar samenwerkt, 3) het management de vaardigheden in huis heeft om innovatief gedrag te stimuleren en 4) je als organisatie jouw medewerkers faciliteert om innovatief gedrag te ontwikkelen.

Succesvolle sociale innovatie vraagt om een integrale aanpak: een organisatiestructuur én -cultuur die zich richt op het optimaal organiseren en faciliteren van innovatieprocessen. Alleen door structuur én cultuur met elkaar te combineren, oogst je resultaat.

Wanneer we spreken over issues in innovatietrajecten, gaat het vaak om de kloof tussen plan en praktijk. Binnen organisaties lijken er twee realiteiten te zijn. Eén realiteit is die op papier en in systemen, de tweede realiteit is de realiteit op de werkvloer. Ergens in de reis van de ene naar de andere, lopen verbetertrajecten stuk, juist omdat de twee realiteiten mijlenver uit elkaar liggen. De kunst van innoveren is om de kloof tussen deze realiteiten te dichten en ze samen te brengen.

Een praktisch handvat om deze realiteiten bij elkaar te brengen is het gebruik van de ‘bordenstructuur’. Dit is een communicatiemethode die ervoor zorgt dat verbeteringen of veranderingen dagelijks worden besproken op de werkvloer.
Centraal in deze aanpak staat een ‘dagstart’. Een kort overleg aan het begin van de werkdag, waarin teamleiders uitkomsten van veranderingen en verbeteringen communiceren naar managers, die deze vervolgens in het managementoverleg bespreken. Zo blijven managers, leidinggevenden en medewerkers constant op de hoogte van de plannen op papier én de situatie in de praktijk. Zeker wanneer er in deze aanpak ruimte is voor reflectie en overleg.

Technische en sociale innovatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Technische innovatie kan tot sociale innovatie leiden en sociale innovatie is op haar beurt cruciaal om meer rendement te halen uit product- en procesinnovaties.

Alleen door de juiste balans te vinden tussen deze twee soorten innovatie, bereik je innovatiesucces. Uit data van de Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor[1] komt namelijk naar voren dat sociale innovatie 59-79% bijdraagt aan het innovatiesucces van Nederlandse bedrijven, terwijl dit voor technologische innovatie 21-41% is. Voor succesvolle innovatie heb je mens én techniek nodig: het een kan niet zonder het ander.

[1] Henk Volberda, Frans Van Den Bosch en Kevin Heij, ‘Een béétje maakt slechter. De rol van sociale en technologische innovatie bij innovatiesucces’, M&O: Tijdschrift voor Management & Organisatie 67 (2013), nr. 5 (themanummer Sociale innovatie), pp. 35-56.

Met de juiste aanpak is innovatiesucces binnen handbereik. Maar waar begin je dan als bedrijf? Transitie kan overweldigend zijn, daarom geeft Food in Transitie 2030 bedrijven binnen de levensmiddelenindustrie de kans om aan te haken. Als je geen tijd maakt om je voor te bereiden op de toekomst, behoor je al snel tot de verleden tijd.

Door nu in beweging te komen en je aan te sluiten, maak jij jouw organisatie futureproof voor de uitdagingen van 2030. Meer informatie vind je op www.sol-online.nl.